Tatacara adat panganten sunda

1. Sawer Panganten
Sawer asal kecapna tina awer nu ngandung harti awur, aya sabagian anu nyebutkeun yen sawer the teu parok jeung aturan agama sababna alesanana mubazir, saenyana lamun ditengetkeun ku urang, sawer mibanda hari yen urang the dina ngawangun laki ribu kudu daek ngalaksanakeun sodakoh, bias dirobah sangkan nyawer the teu mubazir, nyaeta teukudu make beas, cukup we duit jeung permen, dina sawer panganten pinuh pisan ku papatah pikeun duanana, kumaha carana ngawangun hiji rumah tangga, tur kumaha cara ngalaksanakeun hak sareng kawajiban sewang-sewangan.
Kecap sawer :

Nyukcruk galur ti karuhun
Mapai lacak para wali
Nyambung ka balarea
Titinggal ti nini aki warisan kabudayaan
Seni sunda sawer

Neda agung cukup lumur
Neda jembar punyakseni
Wireh ayeuna sim kuring
Nyawer anu pangantenan
Nyanggakeun mugi di tampi

Ka hidep mugi di tungkup
Pepeling tawis kaasih
Pigeusaneun hidep mulya
Ngarandapan lakirabi
Ngamudi na rumah tangga
Sanggah panggih tentrem ati ati

Ka euis puputon kalbu
Muga hidep sing nastiti
Lebah ngalap rumah tangga
Kapanutan sing gumati
Tuturkeun dunya akherat
Kitu kawajiban istri-istri

Piwuruk euis sakitu
Catet dina sanubari
Kantun ieu pamegetna
Aduh kasep deudeuh teuing
Ieu piwulang tarima
Regepkeun ku sanubari

Asep mimiti di wuruk
Dangukeun ku dua cepil
Simpenan dimanah nu jembar
Ayeunamah beda deui
Jaman hidep lalagasan
Teu aya anu meredih

Ti wangkid ieu kapayun
Asep kedah kawajiban
Ngurus-ngatur raki-rabi
Anu kudada kaduga
Geusan asep hirup mulya
Saur Rosululoh estu

Rejekimah tetep puhit
Kawas arek hirup lana
Tapina kudu sabanding
Jeung ibadah ulah pegat
Sing kawas ajal rek tepi

Nyawer teh gening sakitu
Runtut raut sauyunan
Kacai jadi saleuwi
Kadarat jadi salogak
Runtut raut sauyunan
Jauh balai parek rejeki

Wur tawur jati rahayu
Rahayu manjing walagri
Dahur pikeun salawasna
Pinayungan maha suci
Ginanjar sapapaosna
Amin ya robal alamin

Wur tawur jati rahayu
Rahayu manjing walagri
Kakemben saksina lampah
Ngalampah ringkang sorangan
Kujang kemben mapasangan
Lambing atikan kaheman
Ayeuna rek disanggakeun
Kujang kemben tuturunan geulis
Tampi ku ibu rama

2. Meuleum Harupat
Carana panganten pahareu-hareup, nu lalaki nyepeng harupat terus disundut, istrina nyepeng kendi isi cai, harupan anu hurung the diasupkeun kana kendi. Ieu ngandung harti yen salaki the ulah getas harupateun, ulah teu kaopan, ulah sakulit bawang dina nyanghareupan adapt atawa laku nu jadi pamajikan, oge kitu sabalikna yen nu jadi pamajikan ulah jadi kompor nu bias nyeungeut amarah anu jadi salaki, anggur kudu jadi panggeuing, geuning saur Rosululoh, imah the surga, tah mun duanana tos tumaninah, susah senang babarengan antukna urang baris cunduk kana wangunan rumah tangga anu sakinah, mawadah, sareng warohmah.

3. Nincak Endog
Anu teu apal kana maksudnamah, ieu teh teu meunang, da cenah teu parok deui jeung aturan agama, ari nincak endog teh ngandung harti anu jero, kolot baheula geus ngawawadianan masalah hubungan sex salaki pamajikan, dua-duana kudu pada ikhlas, pamajikan teu meunang mondah kahayang salaki najan kumaha bae. Sabab bisa jadi dosa, dina ngalaksanakeun kawajiban ulah hayang meunang sorangan. Dawuh Rosululoh, yen teu meunang hiji salaki ninggalkeun pamajikan ku jalan sare, bari dina kaayaan pamajikan hanjelu, jadi sauyunan teh dina sagala widang kaasup dina ngalaksanakeun kawajiban antara salaki pamajikan. Tur deuih kacida teu meunang boh salaki, boh pamajikan ngucah ngaceh rusiah rumah tangga utamana kakurangan anu aya dina diri masing-masing. Kitu tah tujuan nincak endog teh.
Cara nincak endog :
Cobek atanapi coet alit diluhurna simpen model sumpit, teras luhurna tindihan ku talenan, di luhur talenan simpen endog anu parantos dibungkus ku plastic. Tincak sing tarik dugi ka remuk. Saparantos nincak endog, teran sampean caroge dikumbah ku cai nu aya dina kendi teras kendina diangkat ku duaan, teras di peupeuskeun.

4. Buka Panto
Ieu oge adat nu kacida hadean, tur ku urang kudu di aji jerona pamaksudan. Memeh asup panganten awewe tos tiheula terus lawang panto teh ditutup ku samping kebat. Lalakina tetep diluar, biasana pake juru kawih lalaki jeung awewe. Ieu tata cara buka panto ku urang kudu dilenyepan, geuning kolot baheulamah tos ngajarkeun yen awewe anu tos boga salaki teu meunang narima semah kitu bae, majar teh bisi aya jurig nyiliwuri. Antukna bisa jadi fitnah nu bakal mawa mamala pikeun hiji rumah tangga. Payus pisan da ajaran islam oge pamajikan teu meunang narima semah nu lain mahramna dina waktu salakina teu nyampak.

Kecap buka panto :
Caroge : sampurasun 2x (panto di ketrok 3x)
Isteri : saha eta anu diluar / kurang tata titi surti / taya pisan bemakrama
Caroge : panutan eulis sajati / datang mawa kabagjaan.
Isteri : palangsiang nyiliwuri / ngaku-ngaku panutan / inggis jalma mamalihan.
Caroge : teungteuingeun duh enung / beut luluasan.
Isteri : panutan abdimah aya / mung kiwari teu aya linggih / ngipayahan rumah tangga / gancang nyingkah geura indit.
Caroge : tayohna eulis kasmaran / galindeng sora kakasih / panutan anu bumela / beubeulahan nyawa eulis / panyileukan 2x / jungjunan nya lahir batin.
Isteri : bae sumangga nya lengah / upami panutan abdi / ucapkeun dua syahadat / tawisna nya iman islam / tangkep papagon agama.
Caroge : duh Allah num aha agung / engkang ngangken ka anjeuna / nyaksi Muhammad rasulna
Isteri : bagja pisan duh panutan / panutan siang jeung wengi.
Caroge baca dua kalimah syahadat.

5. Huap Lingkung
Biasana dua panganten nyepeng bakakak hayam, pek dibetot ku duanana, ieu ngandung harti yen salaki jeung pamajikan teu meunang pakia-kia dina usaha. Gede jeung leutikna pangarah teu jadi ukuran nu penting duanana pada-pada ikhlas. Teras indung bapa ka dua panganten ngahuapan, huap anu panungtung, dimana tos ngarumah tangga mah, hirup teh kudu mandiri ulah tepi kadisaeuran bae ku kolot. Rengse eta dua nana silih huapan yen dua nana kudu silih mika asih, silih pika nyaah teu ka wates ku waktu.

6. Sungkeman
Ieu dilaksanakeun sabada akad nikah, yen dina ngawangun rumah tangga, urang moal tiasa leupas tina pangjurung sareng doana ti indung bapa, indung tunggulna rahayu, bapa catang nu darajat, nyaah jeung deudeuh moal pegat najan tos katalian ku beungkeutan raki rabi.

Kecap sumkeman :
Anak : ibu…. / nyaah sareng kadeudeuh ibu teu pernah suda / kaasih teu weleh nyanding rohimna ibu tan wates wangen di ayun ambing, pinuh ku mika deudeuh hapunten abdi ibu…salira ngandung salapan sasih lamina sabar teu kangtos ngangluh ayeuna abdi seja ngambah sagara rumah tangga neda ridho sareng du’ana mugi abdi sing janten istri sajati istri nu gumati ka salaki.

Ibu : anaking…., kanyaah sareng kadeudeuh ibu tong jadi itungan nu bakal meunggaskeun tekad hirup bral anaking, jembarkeun manah pikeun rarabi, kanyaah sareng kadeudeuh indung mual suda najan hidep tos rarabi dalah ulah nepi ka pati. Anaking…., putra ibu, hidep sing tetep marahman bungah najan ditiban ku susah salaki tempat urang babakti sing ikhlas anaking.

Anak : bapa…., salira ngambah sagara pikeun nyecepkeun kaheman langkah salira teu weleh nganjeur sangkan abdi suka sareng gumbira. Bapa…, hapunten abdi, abdi teu acan tiasa mulang tarima abdi teu weleh dirawu di pangku najan kesang lamokot bapa ulah ngalesotkeun aisn abdi rempan.

Bapa : anaking…., anak bapa, ulah leutik hate bageur hidep di ayun ambing ku kaheman hidep baris laki rabi sing gumulung dua hate ngajadi hiji sing runtut raut sauyunan anaking ulah rek lunca linci luncat mulang udar tina tali gadang ulah rudet mun hirup pajeujeut ulah sabaha mun ngambah kanyeri Allah num aha agung, sing jadi tetekon hidep duaan, anaking…,

Minantu : ibu…apa…, ieu abdi ulah disaha-saha, tampi abdi kalayan ikhlas, ulah diantep, pami abdi lepat clik putih clak herang salira tos janten ibu rama abdi.
Mertua : anaking…, hidep tos jadi putra ibu sareng apa, ulah tumarumpang, anaking bingah liwat saking hidep amanat anu bakal neruskeun pupuhu. Nu bakal nyanding kaasih dunya sareng akherat, bae anaking…, hidep teh anak ibu sareng apa..cag